Εφαρμογές των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) και της Υποστηρικτικής Τεχνολογίας στη Σχολική και Κοινωνική Ένταξη των Μαθητών/-τριών με Αναπηρίες ή/και Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες

---

Το μάθημα ασχολείται με την αξιοποίηση της τεχνολογίας στη διδασκαλία και τη μάθηση και επικεντρώνεται στα ψηφιακά εργαλεία και τις μεθόδους εφαρμογής τους που μπορούν να συντελέσουν θετικά στη σχολική και κοινωνική ένταξη των μαθητών με αναπηρίες ή/και ειδικές μαθησιακές δυσκολίες.

Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος θα είναι σε θέση:

• Να διατυπώνουν επιχειρήματα που συνηγορούν υπέρ της χρήσης της τεχνολογίας στην εκπαίδευση
• Να προσδιορίζουν τις γενικές κατηγορίες των τεχνολογικών πόρων (υλικού και λογισμικού) που μπορούν να αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση
• Να προσδιορίζουν τα διαφορετικά είδη υποστηρικτικών τεχνολογιών και τους τρόπους με τους οποίους ωφελούν τους μαθητές με αναπηρίες ή/και ειδικές μαθησιακές δυσκολίες
• Να αναφέρουν παραδείγματα τεχνολογικών καινοτομιών για την υποστήριξη της ειδικής αγωγής
• Να αναζητούν και να εντοπίζουν ψηφιακούς εκπαιδευτικούς πόρους και μαθησιακά αντικείμενα για την ειδική αγωγή
• Να αναφέρουν ενδεικτικά εκπαιδευτικό υλικό και λογισμικό που υπάρχει διαθέσιμο για κάθε κατηγορία ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης των μαθητών
• Να περιγράφουν τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της δυσλεξίας
• Να συζητούν πώς οι εφαρμογές μικτής πραγματικότητας μπορούν να υποστηρίξουν κωφάλαλους μαθητές
• Να περιγράφουν τι είναι τα κοινωνικά ρομπότ και πώς μπορούν να αξιοποιηθούν στη συνεκπαίδευση/ συμπερίληψη και την ειδική αγωγή
• Να συζητούν τις εφαρμογές των πεδίων της συναισθηματικής υπολογιστικής και των φορετών συσκευών στην ειδική αγωγή
• Να αναπτύσσουν μαθησιακές δραστηριότητες που αξιοποιούν: (α) σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία (εκπαιδευτικό λογισμικό, εργαλεία λογισμικού γενικής και ειδικής χρήσης, εργαλεία πολυμέσων/υπερμέσων), (β) υπηρεσίες, εργαλεία και εφαρμογές του Διαδικτύου και του Παγκόσμιου Ιστού, και (γ) υποστηρικτικές τεχνολογίες
• Να σχεδιάζουν μια διδακτική παρέμβαση στο γνωστικό τους αντικείμενο, με τη μορφή ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού σεναρίου που αξιοποιεί επαρκώς και κατάλληλα σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες και επίσης λαμβάνει ιδιαίτερη μέριμνα για τους μαθητές με αναπηρίες ή/και ειδικές μαθησιακές δυσκολίες.

---

Γενικές Ικανότητες

Το μάθημα αποσκοπεί στα εξής:

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Σχεδιασμός έργων
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον

---

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα περιλαμβάνει τις ακόλουθες ενότητες διαλέξεων:

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ

1. Ψηφιακές τεχνολογίες και η αξιοποίησή τους στη διδασκαλία και τη μάθηση 
   • Κατηγοριοποίηση και περιγραφή́ των σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών που αξιοποιούνται εκπαιδευτικά́ και των μεθόδων ενσωμάτωσής τους στη διδασκαλία και τη μάθηση
   • Εργαλεία Λογισμικού́, Εκπαιδευτικό́ Λογισμικό́, Ψηφιακοί́ εκπαιδευτικοί́ πόροι και μαθησιακά́ αντικείμενα στο Διαδίκτυο – Ψηφιακά́ αποθετήρια
2. Χρήση και σχεδίαση μαθησιακών δραστηριοτήτων και εκπαιδευτικών σεναρίων
   • Μαθησιακές δραστηριότητες, εκπαιδευτικά́ σενάρια, φύλλα εργασίας
   • Αναζήτηση εκπαιδευτικών σεναρίων στο Διαδίκτυο – Αποθετήρια
   • Σχεδιασμός δραστηριοτήτων και εκπαιδευτικών σεναρίων, με έμφαση στο σχεδιασμό σεναρίων διερευνητικής μάθησης
3. Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών & Ειδική Αγωγή
   • Δίνονται βασικοί ορισμοί και παρουσιάζονται τα πιθανά επίπεδα διάκρισης των μαθητών. Γίνεται αναφορά στην συμπερίληψη στην εκπαίδευση και στις δυσκολίες / προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα υπάρχοντα εκπαιδευτικά συστήματα. Παρουσιάζεται το μοντέλο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης και της διαφοροποιημένης διδασκαλίας.
   • Αναλύονται οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις μαθησιακών δυσκολιών σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις στην τάξη, ενώ δίνονται επικαιροποιημένα στατιστικά στοιχεία.
   • Δίνονται οι ορισμοί της εκπαιδευτικής τεχνολογίας και της υποστηρικτικής τεχνολογίας. Παρουσιάζονται ενδεικτικές υποστηρικτικές τεχνολογίες και η ωφελιμότητά τους για τους μαθητές.
   • Παρουσιάζονται πραγματικά παραδείγματα τεχνολογικών καινοτομιών για την υποστήριξη της ειδικής αγωγής (π.χ. Game–based learning για παιδιά με αυτισμό, κ.ά.)
4. Εκπαιδευτικά λογισμικά και διαδικτυακά περιβάλλοντα για την Ειδική Αγωγή
   • Τρόποι αναζήτησης εκπαιδευτικού λογισμικού και σχετικών διαδικτυακών περιβαλλόντων για την Ειδική Αγωγή.  
   • Επισκόπηση υπάρχοντος εκπαιδευτικού υλικού και λογισμικού για τη διδασκαλία και την εκπαίδευση μαθητών με αναπηρίες  ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Η επισκόπηση πραγματοποιείται ανά κατηγορία ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης (π.χ. προβλήματα ακοής, κινητικά προβλήματα) και επίπεδο εκπαίδευσης.  
   • Ενδεικτική χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού Ειδικής Αγωγής.
5. Τεχνολογίες ανάγνωσης για άτομα με Δυσλεξία
   • Τι είναι η δυσλεξία στην ανάγνωση
   • Ποιες είναι οι παραδοσιακές μέθοδοι αντιμετώπισης της δυσλεξίας
   • Τι τεχνολογίες χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της δυσλεξίας
   • Αποτελέσματα τεχνολογιών στην ανάγνωση κειμένων και στην κατανόηση περιεχομένου
6. Εφαρμογές μικτής πραγματικότητας για υποστήριξη κωφαλάλων
   • Τι είναι τα φυσικά και τα ψηφιακά αντικείμενα
   • Πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένας υπερ-κόσμος από μίξη αντικειμένων ψηφιακών και πραγματικού κόσμου
   • Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κωφάλαλοι στην μαθησιακή διαδικασία
   • Εφαρμογές μικτής πραγματικότητας για υποστήριξη κωφαλάλων
7. Κοινωνικά ρομπότ και η αξιοποίησή τους στη Συνεκπαίδευση/Συμπερίληψη και την Ειδική Αγωγή
   • Υφιστάμενη Κατάσταση (State-of-the-Art):
     • Social Robots: KASPAR, PROBO, ΝΑΟ
     • Softbank Humanoids (NAO, PEPPER) – τεχνικά χαρακτηριστικά
     • Software (https://developer.softbankrobotics.com, Aldebaran application store, ERM Robotics AskNAO blockly, Atoy Nao Controller, Choregraphe)
     • Αντίκτυπος (Διάγνωση Διαταραχής, Συμπεριφορά παιδιών με ΔΑΦ, Κοινωνικο-συναισθηματική αλληλεπίδραση, Κοινωνικές & και επικοινωνιακές δεξιότητες, Γλωσσική ανάπτυξη, Προσοχή, Μίμηση, Βλεμματική επαφή)
   • Μελέτη Περίπτωσης: Σχεδιασμός & Υλοποίηση Εκπαιδευτικής Παρέμβασης για το ΝΑΟ (virtual/real) με χρήση Choregraphe
     • Μεταβλητές, Συλλογή Δεδομένων, Μεθοδολογία
     • Σχεδιασμός: Περιβάλλον & Δυνατότητες Choregraphe
     • Υλοποίηση Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων
     • Εφαρμογή & Αξιολόγηση
8. Συναισθηματική Υπολογιστική και Φορετές Συσκευές στο πεδίο της Ειδικής Αγωγής
   • Υπόβαθρο:
     • Θεωρία Συγκινήσεων (emotions) – Συναισθήματος (affect): Μοντέλα, Οντολογίες, Νευρολογικό υπόβαθρο, Πρωτογενή-Δευτερογενή Συναισθήματα, Μέτρηση-Διαστάσεις Συναισθήματος.
     • Συλλογή & Αναγνώριση Συναισθήματος (Emotion/Affect Detection & Recognition): Εργαλεία λεκτικής ή εικονικής αυτό-αναφοράς (self-report), Ανίχνευση φυσιολογικών σημάτων (EEG, EMG, EDA/SC, EKG/ECG, pupillometry, κ.α.), φορετά συστήματα (wearables), κινησιο-συμπεριφοριστική (motorbehavioural) δραστηριότητα (εκφράσεις προσώπου, τονισμός φωνής, στάση σώματος), ανάλυση κειμένου (sentiment analysis).
     • Συναισθηματική Ανατροφοδότηση (Affective Feedback): Εικονικοί αντιπρόσωποι (virtual agents), συστήματα διαλόγων (chatbots) και μηχανισμοί συστάσεων (Recommendation Systems), οπτικοποίηση πληροφορίας (information visualization)
   • Μελέτη Περίπτωσης: Σχεδιασμός εκπαιδευτικής παρέμβασης για το σχολείο της συμπερίληψης.